NOx sensörü nedir? Bilmeniz gereken her şey

NOx (Azot Oksit) sensörü nedir?

NOx sensörü, emisyon yönetmeliklerine uymasını sağlamak amacıyla bir aracın havaya saldığı azot oksit seviyelerini izlemek için kullanılır.

Azot oksitleri (NOx olarak da bilinir) hem çevre hem de sağlık üzerinde etkileri olan kirleticilerdir. NOx, genellikle yüksek sıcaklıklar altında oksijenle birleştiğinde azot dioksite (NO2) dönüşen nitrik oksit (NO) anlamına gelir. Bu kırmızımsı kahverengi gaz, trafiğin yoğun olduğu yerlerde yaz dumanının kahverengi ve puslu görünmesine neden olur.

Bu gazlar zehirli ve oldukça reaktiftir. Bu gazlar özellikle çocuklarda olmak üzere solunum yolu enfeksiyonlarını ve astımı etkileyebilir ve bunlara katkıda bulunabilir, yerel ekosistemler ve yol görünürlüğü üzerinde zararlı etkilere de sebep olabilir.

Atmosfere yayılan NOx seviyelerinin kontrolü son derece önemlidir. Bu da NOx sensörünü araçların hayati bir bileşeni haline getirir. 

NOx sensörü ne işe yarar?

NOx sensörü sadece havaya salınan azot oksitlerinin seviyesini izlemekle kalmaz, aynı zamanda azot oksitlerinin dizel araçlardaki Seçici Katalitik İndirgeme (SCR) sistemi aracılığıyla kontrol edilmesinde de önemli bir rol oynar.

NOx sensörü, diğerlerinin yanı sıra SCR katalizörünü, Dizel Partikül Filtresini (DPF) ve turboşarjı da içeren bu sistemin önemli bir parçasıdır. NOx sensörü çok fazla NOx gazı salındığını tespit ederse bu bilgiyi SCR sistemine gönderir ve bu sistem de gaz çıkışını emisyon yönetmeliklerine uygun bir seviyeye ayarlar.

NOx sensörü nasıl çalışır?

Sensör, içinden akım geçen bir Nernst hücresinden oluşur. Bu, hava/yakıt oranını λ=1 olarak düzeltir. Genellikle rodyum tabakalı seramikten oluşan ikinci bir hücre, azot oksitlerini azota ve oksijene ayırır. Genellikle NOx sensörüne yakın bir konumda bulunan NOx kontrolörü egzoz gazında bulunan azot oksitlerinin seviyesini hesaplar ve bu verileri SCR kontrolörüne gönderir. Bunun ardından SCR kontrolörü, SCR katalizörüne enjekte edilen dizel egzoz sıvısı miktarını ayarlar ve bu da fazla azot oksitlerini suya ve azota dönüştürür. 

NOx sensörü nerede bulunur?

NOx sensörü, genellikle SCR katalizöründen sonraki aksamdır. Bu, SCR kontrolörünün NOx seviyelerinin doğru miktarlara düşüp düşmediğini kontrol etmesini sağlar. Bazı araçlarda SCR öncesi ve sonrası sensörler bulunur, ancak sadece bir sensör olması daha yaygındır. 

NOx sensörüne ihtiyacınız var mı?

Evet, NOx sensörleri özellikle modern dizel araçlar için bir gerekliliktir.

Azot oksitleri insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere neden olduğundan ve dolaylı olarak çevreye zarar verdiğinden emisyon kontrolleri sıkı bir düzenlemeye tabidir.

NOx sensörleri 2000'li yılların başından beri araçlara takılmaktadır. Modern bir dizel araç, Euro 6 uyumlu olmak için havaya 80mg/km'den fazla NOx gazı salamaz. Gaz seviyelerinin doğru şekilde izlenebilmesi için bir NOx sensörü olmadan bunun gerçekleştirilmesi imkansızdır.

Yönetmeliklere dair faydalı bir açıklamayı buradabulabilirsiniz.

NOx sensörleri sadece dizel motorlarda mı bulunur?

NOx sensörleri hem benzinli hem de dizel modern araçların çoğunda bulunur.

Benzinli motorlar dizel motorlara göre çok daha az NOx üretse de emisyon seviyeleri halen sıkı bir şekilde düzenlenmektedir. Euro 6 uyumluluk testlerini geçmek için modern araçlarda aracın emisyon çıkışını kontrol etmek üzere en az bir NOx sensörü bulunur.

Yaygın Nox sensörü arızaları

NOx sensörleri gibi hassas bileşenlerin kullanım ömürleri sınırlıdır. Bu nedenle aracın kullanım ömrü sırasında bir noktada değiştirilmeleri oldukça yaygın bir durumdur. 

NOx sensörü arızasının ana nedenlerinden biri, yanma işleminden kaynaklanan kurumun birikmesidir. Kurum, aşındırıcı olmasının yanı sıra zamanla sensöre zarar verebilir, sensörü kaplayarak gazı doğru bir şekilde ölçmesini de engelleyebilir.

NOx sensörü arızalarının yaygın sebeplerine dair derinlemesine bir bakış için kılavuzumuza göz atın.

NOx sensörü test edilebilir mi?

Araç, aşağıdaki gibi NOx sensörünün arızalı olduğuna dair işaretler gösteriyorsa: 

• Motor uyarı lambasının yanması
• Artan yakıt tüketimi
• Gücün azalması
• Aracın limp (koruma) moduna geçmesi
• Hızlanmada düşüş
• Düşük performans

…Delph BlueTech VCI gibi bir arıza teşhis cihazı aracın ECU’sunu (elektronik kontrol ünitesini) hata kodları için tarayabilir.

Ancak bu kodlar farklı sorunlardan kaynaklanabileceği için ne olduğunu tam olarak anlamamıza yardımcı olmayabilirler. Bir NOx sensörü hatasından şüpheleniyorsanız sensörlerin doğru çalışıp çalışmadığını anlamak için bir multimetre kullanarak sensörler üzerinde başka bir test yapılabilirsiniz. İncelemek için kılavuzumuza göz atın.

NOx sensörü nasıl temizlenir?

NOx sensörünün temizlenmesi tavsiye edilmez. NOx sensörleri aslında kendi kendini temizler, bu nedenle sensör düzgün çalışmadığına dair işaretler gösteriyorsa sorunu çözmek için sensörü elle temizlenmek yerine değiştirmelisiniz.

NOx sensörü kontrolörü tamir edilebilir mi?

NOx sensörünün değiştirilmesi maliyetli olabilir, bu nedenle tamir seçeneği daha cazip gelebilir. Ancak bu kadar hassas bir bileşenin tamir edilmesi tekrar arızalanmadan önce yalnızca kısa vadeli bir çözüm olabilir. Bu da işi iki kez yapmanız gerekeceği anlamına gelir. 

NOx sensörünü değiştirebilir misiniz?

Evet değiştirebilirsiniz ve bir NOx sensörünün nasıl değiştirileceğini adım adım anlatan kullanışlı bir nasıl yapılır kılavuzumuz var.

Daha düşük maliyetli olduğu için arızalı bir NOx sensörünü yenilenmiş bir sensörle değiştirmek cazip gelebilir. En uzun kullanım ömrü ve doğru performans için sadece yeni ve kaliteli bileşenler kullanmanızı öneririz.